Analiza zasad określających ustalenie uszczerbku na zdrowiu przy ograniczeniu ruchomości w stawie kolanowym na podstawie pkt. 155 „tabeli”.

Tabela oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

W większości wypadków, w sprawach, w których osoby poszkodowane dochodzą roszczeń w związku z doznanymi obrażeniami ciała i rozstrojem zdrowia, określenia uszczerbku na zdrowiu biegli dokonują w oparciu o tabelę oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (zwana dalej „tabelą”), stanowiącą załącznik do Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002, w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (zwane dalej „Rozporządzeniem”).

Dowiedz się więcej o: Znaczenie stopnia uszczerbku na zdrowiu w procesie o zadośćuczynienie.

W tabeli znajdziemy podzielony na kategorie szereg uszczerbków na zdrowiu i wykaz chorób, wraz z konkretnym wyszczególnieniem organów, narządów i układów oraz poszczególnych rodzajów ich „uszkodzeń”, do których podporządkowane zostały określone procentowo wartości uszczerbku. Wiele z nich zawiera podpunkty, które uzależniają stopnie uszczerbku na zdrowiu od stopnia zaburzeń funkcji, powikłań czy rozmiaru uszkodzeń.

Dodatkowe uwagi w tabeli.

Liczne pozycje tabeli, poza podziałem na podpunkty, zawierają dopisek „uwaga”, w którym znajdują się dodatkowe wytyczne, zasady jakie należy brać pod uwagę przy orzekaniu uszczerbku. Wytyczne te mają m.in. za zadanie doprecyzowanie pewnych kwestii – np. konieczność potwierdzenia danego rozpoznania określonymi badaniami, rozstrzygają wątpliwości, jakie mogą pojawić się przy kwalifikacji uszczerbku na zdrowiu, ale zawierają również zakresy wartości, jakie orzecznik powinien uznawać za normę, w przypadku gdy możliwym jest określenie w sposób matematyczny/zmierzalny stopień utraty danej funkcji, ruchomości.

Uwagi i wytyczne zawarte w tabeli, a wymiar praktyczny. 

Wskazać należy, że owe wytyczne, zasady są pomocne i potrzebne. Patrząc jednak na tabelę od strony praktycznej, w odniesieniu do treści zawartych w niej zasad i wytycznych, a także różnorodności stanów faktycznych, nasuwają się liczne wątpliwości co do „odpowiedniości” i „życiowości” pewnych jej zapisów. Czasami, mogą być one dla poszkodowanego wręcz krzywdzące.

Dowiedz się więcej o: Dopuszczalność orzekania uszczerbku na zdrowiu w przypadku blizn na ciele z wykorzystaniem wykładni „per analogiam”.

Przykładem może być tutaj pkt 155 tabeli określający zasady ustalenia uszczerbku na zdrowiu, stopniowanie w zależności od przykurczu i zakresu ubytku ruchomości w stawie kolanowym.

Przywołany punkt wywołuje dość często wątpliwości interpretacyjne. Pojawia się bowiem zasadne pytanie, co oznacza zakres „0°-40°”, czy kolejne wskazane w tym punkcie zakresy ograniczenia. Przyjmując za Rozporządzeniem normę 0°-120° oraz zakładając, iż w przypadku danego pacjenta będziemy mieli ograniczenie w zgięciu o 30° pojawiają się wątpliwości w jaki sposób dokonać ustalenia uszczerbku.

Pierwsza możliwość to uznanie, iż uszczerbek dotyczy ograniczenia 30°, zatem kwalifikujemy go z punktu 155a, uznając 15% uszczerbku na zdrowiu.

Druga opcja zakłada, iż różnicujemy stopnie ograniczenia ruchomości stawu kolanowego w zależności od tego, czy mamy do czynienia z deficytem wyprostu, czy deficytem zgięcia. W analizowanym przypadku, ograniczenie zgięcia o 30° będzie skutkowało uszczerbkiem na poziomie 3%.

Finalna różnica poziomu uszczerbku przy obu podejściach jest bardzo znacząca.

Kluczowy argument w dyskusji o sposobie interpretacji tego przepisu pojawia nam się jednak nie przy analizie ograniczenia w zgięciu, a przy analizie wyprostu. Literalnie bowiem punkt 155 nie różnicuje obu rodzajów ograniczeń. Bez cienia wątpliwości należy jednak stwierdzić, iż z większą dolegliwością wiążą się ograniczenia wyprostu, aniżeli ograniczenia w zginaniu stawu kolanowego.  Ograniczenie wyprostu, tj. niemożność zablokowania kończyny w stawie kolanowym, jest odczuwalna dosłownie na każdym kroku osoby opiniowanej. Przywołane ograniczenie o 30° przy wyproście oraz przy zgięciu, jest tak dalece różne, jeżeli chodzi o poziom dolegliwości osoby opiniowanej, iż winno być argumentem rozstrzygającym sposób interpretacji tego przepisu.  Zakładając bowiem racjonalność prawodawcy nie możemy przyjąć, iż dwa stany faktyczne dające tak dalece różny poziom dolegliwości dla opiniowanego dają ten sam poziom uszczerbku na zdrowiu. Ograniczenie o 30° w zgięciu stawu kolanowego utrudnia kucanie i klękanie. Ograniczenie o 30° w wyproście utrudnia, jeżeli nie uniemożliwia chodzenie. Różnica jest zatem oczywista i winna znaleźć odzwierciedlenie w poziomu stwierdzanego uszczerbku na zdrowiu.

W konsekwencji właściwa interpretacja punktu 155 tabeli procentowej Rozporządzenia zakłada, iż podpunkt a) dotyczy zakresu ruchów w kącie od kończyny wyprostowanej do kończyny zgiętej do 40°, zaś podpunkt c) dotyczy ograniczenia ruchomości od wartości jaką przyjmujemy za normę do 90°.

Wątpliwości dotyczące tej pozycji tabeli procentowej na tym jednak się nie kończą. W uwagach do punktu czytamy: „prawidłowo funkcjonalny zakres ruchów przyjmuje się w granicach 0°-120°”. Pojawia się jednak zasadnicze pytanie – „prawidłowo funkcjonalny” dla kogo? Wiadomo przecież, że zakres ruchów, poza czynnikami np. chorobowymi, będzie różnił się w zależności od wieku, stopnia aktywności, a nawet płci. Przyjmuje się, że w wieku od 18 do 40 lat prawidłowo funkcjonalny zakres ruchów powinien wynosić 0°-140°, a zatem aż o 20° więcej, niż przyjmuje się w tabeli. Dokonywanie zatem oceny wg zakresu wskazanego, jako prawidłowy wg tabeli, dla osoby której zakres ruchu naturalnie będzie wyższy, będzie prowadzić do obniżenia faktycznie doznanego uszczerbku. 

Jeśli chodzi o podejście biegłych do tego typu zapisów, to można wyróżnić dwie grupy. Pierwsza z nich ”sztywno” stosuje się do wspomnianych zapisów, druga dokonuje „indywidualizacji” i dopasowuje owe wytyczne do danego przypadku – porównując np. zakres ruchomości uszkodzonego stawu kolanowego, ze zdrowym. Mając na uwadze powyższe, „drugie” podejście, wydaje się być bardziej zdroworozsądkowym i sprawiedliwym, szczególnie z punktu widzenia poszkodowanego.

Dowiedz się więcej o: Rola i znaczenie biegłego sądowego w procesie cywilnym.