Stały a długotrwały uszczerbek na zdrowiu.
Uszczerbkiem na zdrowiu określamy zakłócenie (uszkodzenie) zdolności do wykonywania określonej czynności organizmu, powodujące ograniczenie w zakresie funkcjonowania organizmu. Innymi słowy, należy stwierdzić naruszenie funkcji organu, narządu wywołane powstaniem uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.[1] Napotykane w praktyce różnice w sposobie formułowania definicji uszczerbku na zdrowiu, czy sposobu dokonywania klasyfikacji, wynikają z konieczności dostosowania tego pojęcia do rodzaju i charakteru konkretnego postępowania – tak, by odpowiednio realizować jego cele.
Dla przykładu, kodeks karny wprost posługuje się sformułowaniem „uszczerbek na zdrowiu” i wyróżnia uszczerbek lekki, średni i ciężki. O ile w art. 156 §1 kk wskazuje się na konkretne wytyczne, które pozwalają zakwalifikować dany uszczerbek jako ciężki (np. pozbawienie wzroku, słuchu, innego ciężkiego kalectwa, trwałej choroby psychicznej), to jeśli chodzi o uszczerbek średni i lekki w art. 157 kk definiuje się go, jako inne niż określone w art. 156 §1 kk „naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia”, przy czym „inne” uszczerbki ustawodawca podzielił według kryterium czasu ich trwania, tj. średnie (trwające powyżej 7 dni) i lekkie (poniżej 7 dni). W tym wypadku „rodzaj” stwierdzonego uszczerbku będzie miał wpływ na wymiar zastosowanej kary, a także na to, czy postępowanie będzie toczyć się w danej sprawie z urzędu, czy też na wniosek lub z oskarżenia prywatnego.
Kodeks cywilny co prawda nie posługuje się sformułowaniem „uszczerbek na zdrowiu”, ale w art. 444 kc wskazuje on na jego dwie postacie obejmujące „uszkodzenie ciała” i „rozstrój zdrowia”, przy czym przez uszkodzenie ciała należy rozumieć naruszenie integralności tkanek lub narządów organizmu ludzkiego, natomiast przez rozstrój zdrowia – wywołanie zakłóceń w działaniu tych narządów, które nie polega na dokonaniu jakichś zmian fizycznych.[2] W postępowaniu cywilnym, stopień nasilenia cierpień fizycznych lub psychicznych oraz ich trwałość, będzie jednym z podstawowych kryteriów przyznawania zadośćuczynienia za uszkodzenie narządów ciała lub rozstrój zdrowia (art. 445 §1kc). Dlatego też, w przypadku spraw, w których mamy do czynienia z obrażeniami ciała i rozstrojem zdrowia, biegli odpowiednich specjalizacji poza określeniem wartości uszczerbku na zdrowiu dokonują oceny, czy uszczerbek ten należy kwalifikować, jako stały czy też długotrwały.
Dowiedz się więcej o znaczeniu stopnia uszczerbku na zdrowiu w procesie o zadośćuczynienie.
Stały a długotrwały uszczerbek na zdrowiu.
Stosowane posiłkowo przepisy Rozporządzenia[3], w §6 wskazują, że lekarz orzecznik „ustala stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu”. Rozporządzenie nie uszczegóławia jednak, w jaki sposób należałoby dokonywać rozróżnienia obu rodzajów uszczerbków. W przypadku np. utraty kończyny, czy oka nie ma wątpliwości, że są to uszkodzenia trwałe i nie ma możliwości ich przywrócenia, jednak sprawa komplikuje się, kiedy biegły dokonuje oceny trwałości następstw złamania kości, czy uszkodzenia nerwu.
Czym zatem różni się uszczerbek stały od długotrwałego i na jakiej podstawie biegli dokonują takiego rozróżnienia?
W tym zakresie można posiłkować się ustawą z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2189), która w art. 11 ust. 2 i 3 definiuje oba rodzaje uszczerbków. Zgodnie z art. 11 ust. 2 „Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.”, zaś zgodnie z ust. 3 „Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.”
Wskazać zatem należy, iż głównymi kryteriami decydującymi o kwalifikacji uszczerbku jako trwały bądź długotrwały będą dla biegłego: nieodwracalność skutków, czas trwania oraz rokowania, co do możliwości poprawy tego stanu w przyszłości.
[1] W. Witoszko, 3. Pojęcie uszczerbku na zdrowiu [w:] Jednorazowe odszkodowanie z ubezpieczenia wypadkowego, Warszawa 2010;
[2] G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2022, art. 444;
[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002, w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania.