Rola i znaczenie biegłego sądowego w procesie cywilnym

Wykonanie dowodu z opinii biegłego sądowego jest zlecane przez sąd rozpoznający sprawę, zgodnie z art. 278 kpc. Strony mogą się wypowiedzieć co do osób mogących w sprawie wydać opinię, jednakże ostateczna decyzja co do osoby biegłego należy do sądu. Ten dość specyficzny rodzaj zlecenia może zostać powierzony osobie wpisanej na listę biegłych sądowych  prowadzoną przy sądach okręgowych (stali biegli sądowi), albo też sąd może skorzystać z instytucji biegłego ad hoc, tj. biegłego powołanego do konkretnej sprawy, osoby spoza listy biegłych. Osoba taka winna posiadać wiedzę specjalistyczną pozwalającą na wydanie zlecanej opinii. Niezależnie od tego, tak ustanowiony biegły winien złożyć przyrzeczenie zgodnie z przepisem art. 282 kpc.

Warto wiedzieć, iż niezależnie od tego, czy biegły jest tzw. stałym biegłym sądowym, czy też jest powołany ad hoc, prawo do używania tytułu biegły sądowy, przysługuje mu jedynie podczas i na potrzeby opinii wydawanej na zlecenie sądu. Jest działaniem nieprawidłowym kiedy dana osoba wydając ekspertyzę, opinię na zlecenie innego podmiotu niż sąd, posługuje się przy jej wydawaniu tytułem biegły sądowy. Nie ma tu znaczenia jak dużo opinii w tym charakterze dana osoba wydała w przeszłości i jak duże ma na tym polu doświadczenie. Biegłym sądowym jest się tylko w czasie realizowania zlecenia sądowego dotyczącego wydania opinii specjalistycznej, niezależnie od tego czy zlecenie wydania opinii nastąpiło osobie z listy stałych biegłych sądowych, czy też doszło do ustanowienia biegłego ad hoc.

Niestety nierzadko zdarza się, iż prywatne opinie, ekspertyzy, które zostały wydane na zlecenie innego podmiotu niż sąd powszechny, są  przez ich autorów opatrywane podpisem biegły sądowy. Bardzo często są to opinie zlecane przez jedną ze stron sporu, z oczywistych względów zainteresowaną określonymi wnioskami opracowywanej opinii i w konsekwencji określonym rozstrzygnięciem prowadzonego sporu. Używanie tego tytułu pewnie ma za zadanie wzmocnić autorytet autora opinii, a być może wywrzeć na przeciwniku wrażenie, iż dane opracowanie jest czymś więcej, aniżeli jednie prywatną opinią czy ekspertyzą. Niezależnie od motywacji, takie działanie jest niedopuszczalne i może (albo nawet powinno) skutkować skreśleniem z listy stałych biegłych sądowych lub zaprzestaniem powoływania jako biegłego ad hoc.